کد مطلب:99178 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:1104
موضوعاتی كه این كتاب ژرف، حاوی آن است، چنان گسترده و متنوع است كه نمی توان به سهولت و آسانی آن را احصا كرد. محققان نهج البلاغه تلاشهای بسیاری كرده اند تا به اندازه ی توانایی خویش موضوعات نهج البلاغه را استخراج نموده و تبویب كنند. به عنوان نمونه به بعضی از تلاشها اشاره می شود: 1- شهید مرتضی مطهری در كتاب ارزشمند «سیری در نهج البلاغه» با اعتراف به اینكه مباحث و موضوعات نهج البلاغه بسیار است، آنها را در این عناوین كلی جای می دهد:[1]. 1- الهیات و ماوراء الطبیعه، 2- سلوك و عبادت، 3- حكومت و عدالت، 4- دنیا و دنیاپرستی، 5- حماسه و شجاعت، [صفحه 172] 6- ملاحم و مغیبات، 7- دعا و مناجات، 8- شكایت و انتقاد از مردم زمان، 9- اصول اجتماعی، 10- اصول اجتماعی، 11- اسلام و قرآن، 12- اخلاق و تهذیب نفس، 13- شخصیت ها. 2- لبیب بیضون پژوهشگر سوری در كتاب «تصنیف نهج البلاغه»[2]. تبویب و تنظیم دقیق تر و منطقی تری ارائه كرده است، وی مباحث را در نه باب كلی جای داده كه هر یك فصولی دارد و هر فصل موضوعاتی. مجموعه فصول 49 و مجموعه موضوعات 376 می باشد. عناوین ابواب از این قرار است: 1- اصول الدین (العقاید)، 2- فروع الدین (العبادات و المعاملات)، 3- الامامه و الائمه، 4- سیره الامام علی بن ابی طالب علیه السلام، 5- حروب الامام علی علیه السلام فی مده خلافته، 6- سیاسه الدوله، 7- الشوون الاجتماعیه، 8- الانسان و شوونه، 9- المواعظ و الارشادات. [صفحه 173] 3- در كتاب «الدلیل علی موضوعات نهج البلاغه»[3]. موضوعات كلی را به هفت عنوان تقسیم كرده و برای هر یك ریز موضوعاتی بیان داشته كه به 132 می رسد. عناوین كلی بدین شرح است: 1- الالهیات و الكائنات، 2- النبوه، 3- العقاید و الاحكام، 4- الامامه و الخلافه، 5- التاریخ، 6- الاجتماع و السیاسه و الاقتصاد، 7- الاخلاق، 4- اویس كریم محمد با انتقاد از تبویب های گذشته و ناقص دانستن آنها، مباحث نهج البلاغه را در 22 باب تقسیم كرده است كه هر یك فصولی دارد و هر فصل دارای موضوعاتی، است. كه مجموع موضوعات در این كتاب 604 می باشد.[4]. عناوین ابواب چنین است: 1- العقل و العلم، 2- الاسلام و الایمان و الیقین و الكفر و الشرك و الشك، 3- القرآن و السنه النبویه، 4- اصول الدین، 5- العبادات، 6- التقوی و المتقین، 7- الخوف و الرجا، [صفحه 174] 8- التوبه و غفران الذنوب، 9- الدعاء و الادعیه الماثوره عنه، 10- الزهد، 11- الموعظه و الاعتبار، 12- الامر بالمعروف و النهی عن المنكر، 13- الجهاد و فن الحرب و الشهاده، 14- الحاكم الاسلامی و خصائصه، 15- الجانب الاقتصادی فی نهج البلاغه، 16- الجهاد الاكبر او تهذیب النفس، 17- الاخلاق، 18- الاسره و الاقرباء و المراه و تربیه الابناء و الجار، 19- الصداقه و الاصدقاء، 20- القضایا التاریخیه، 21- القضاء و الافتاء، 22- مواضع متفرقه. به جز اینها، برخی دیگر از پژوهشگران نیز در راستای تنظیم و معرفی موضوعات نهج البلاغه گامهایی برداشته اند كه می توان از فهارس صبحی صالح،[5]. الهادی الی موضوعات نهج البلاغه[6]. نوشته ی علی مشكینی، فرهنگ آفتاب[7]. اثر [صفحه 175] عبدالمجید معادیخواه و قاموس نهج البلاغه[8]. نوشته محمد علی شرقی نام برد.[9]. گفتنی است پژوهشگران و نویسندگان شیفته ی سخنان امام علی علیه السلام به تك نگاری های موضوعی نیز توجه داشته اند كه عدد آنها هم كم نیست. كتابهایی مانند: «حكمت نظری و عملی در نهج البلاغه»[10]. عبدالله جوادی آملی،«انسان كامل در نهج البلاغه»[11]. حسن حسن زاده آملی،«الهیات در نهج البلاغه»[12]. لطف الله صافی،«دنیا در نهج البلاغه»[13]. سید مهدی شمس الدین،«جاهلیت از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه»[14]. احمد صادقی اردستانی،«جهاد از دیدگاه امام علی در نهج البلاغه»[15]. عباسعلی عمید زنجانی،«خوارج از دیدگاه نهج البلاغه»[16]. حسین نوری،«جامعه از دیدگاه نهج البلاغه»[17]. ولی لله برزگر كلیشمی،«حكومت اسلامی در نهج البلاغه»[18]. [صفحه 176] كاریست گروهی،«جنگ و جهاد در نهج البلاغه»[19]. حسین شفایی،«صفات جمال و جلال خدا در نهج البلاغه»[20]. محمد حسین مختاری مازندرانی،«زن از دیدگاه نهج البلاغه»[21]. فاطمه علائی رحمانی،«تجلی امامت در نهج البلاغه»[22]. علاءالدین حجازی،«آئین جهاد از دیدگاه نهج البلاغه»[23]. هیئت تحریریه بنیاد نهج البلاغه،«سیمای قرآن در نهج البلاغه»[24]. علی كریمی جهرمی،«نظرات سیاسی در نهج البلاغه»[25]. محمد حسین مشایخ فریدنی،«الامثال فی نهج البلاغه»[26]. محمد العروی،«دعاهای نهج البلاغه»[27]. عباس بهروزی،«شهادت در نهج البلاغه»[28]. محمد محمدی ری شهری،«رمز تداوم انقلاب در نهج البلاغه»[29]. محمد محمدی ری شهری،«خدا در نهج البلاغه»[30]. محمد علی گرامی. در پایان متنهایی از نهج البلاغه در سه زمینه، اهل بیت و خلافت، تقوا، سیاست و مدیریت، گزیده شده كه همراه با ترجمه فارسی نقل می شود.[31]. [صفحه 177]
نهج البلاغه دریایی بی كران و ژرف است كه نتوان به آسانی آن را درنوردید و به اعماقش رسید. با آنكه دانشمندان از گذشته های دور به غور و بررسی در آن پرداختند ولی هنوز تمامی زوایا و ابعاد آن شناخته شده نیست.
صفحه 172، 173، 174، 175، 176، 177.
این كتاب با این مشخصات تعریب شده است الانسان الكامل فی نهج البلاغه، حسن حسن زاده آملی، تعریب: عبدالرضا افتخاری (موسسه المعارف الاسلامیه، 1416 ق) 229 ص.